Fizjoterapeuta czy lekarz? Sprawdź, do kogo zgłosić się najpierw, gdy boli

Boli kręgosłup, strzyka w barku, drętwieją ręce? Dla wielu pacjentów to sygnał, by szukać pomocy, ale… gdzie właściwie się udać? Do fizjoterapeuty czy np. ortopedy? W tym artykule wyjaśniam, kiedy warto zacząć od fizjo, a kiedy bezwzględnie trzeba skonsultować się z lekarzem. Dowiesz się też, dlaczego odpowiednie dobranie specjalisty może znacząco skrócić czas leczenia i poprawić jakość Twojego funkcjonowania.

Fizjoterapeuta a ortopeda – czym się różnią?

Ortopeda to lekarz specjalizujący się w diagnozowaniu i leczeniu chorób oraz urazów układu ruchu. Może zlecać badania obrazowe, wdrażać leczenie farmakologiczne, a w razie potrzeby kierować na zabiegi operacyjne.

Fizjoterapeuta natomiast zajmuje się funkcjonalnym podejściem do problemów z ciałem – poprawą ruchomości, zmniejszaniem bólu, redukcją napięć, przywracaniem sprawności poprzez terapię manualną, ćwiczenia i edukację. To praca bliżej ruchu niż recepty, ale równie istotna w kontekście zdrowia.

Obaj specjaliści mogą (i często powinni) współpracować. Ale w wielu przypadkach fizjoterapeuta może być tą pierwszą osobą, która postawi Cię na nogi – bez czekania na skierowanie.

Kiedy warto iść do fizjoterapeuty?

Często zgłaszają się do mnie pacjenci, którzy przez wiele miesięcy „czekali, aż przejdzie samo”. Z bólem karku, napięciem w lędźwiach, drętwieniem rąk czy zmienioną postawą ciała. I za każdym razem okazuje się, że można było zadziałać szybciej.

Fizjoterapia jest dobrym pierwszym krokiem, jeśli nie doszło do urazu, ale pojawiły się niepokojące objawy: ograniczenia zakresu ruchu, uczucie sztywności, przewlekłe napięcia, mrowienie lub drętwienie kończyn, trudności z porannym wstawaniem czy przeciążenia wynikające z pracy siedzącej.

Fizjoterapeuta przeprowadza tzw. diagnozę funkcjonalną – analizuje wzorce ruchu, pracę mięśni, postawę, oddech, a także sposób poruszania się i stabilizację. Dzięki temu można rozpoznać źródło problemu i rozpocząć terapię – bez potrzeby wykonywania badań obrazowych, jeśli nie są one konieczne.

Z życia gabinetu:

 Pacjent 30 lat, zgłosił się z bólem kręgosłupa lędźwiowego powstałym po nocy. W ten sam dzień miał wyjazd na weekend na snowboard. Po wywiadzie i diagnostyce funkcjonalnej okazało się, że ból powstał w skotek zwiększonego ciśnienia w obrębie brzucha, co spowodowało zaburzenie odżywienia i procesy zapalne w obrębie kręgosłupa. Po terapii poprawiającej cyrkulację płynów oraz rozluźnienie tkanek w obrębie kręgosłupa pacjent odczuł znaczną poprawę. P.S: tydzień później przyszedł na wizytę kontrolną i jak się okazało, cały weekend przejeździł na „desce” bez dolegliwości bólowych, a sytuacja się już nie powtórzyła.

Kiedy iść do ortopedy?

Są jednak sytuacje, w których nie warto zwlekać z wizytą u lekarza ortopedy. Dotyczy to przede wszystkim nagłych, silnych dolegliwości bólowych, które pojawiły się w wyniku urazu – np. upadku, skręcenia, uderzenia. Również objawy neurologiczne, takie jak nagłe osłabienie mięśni, znaczna utrata czucia w kończynie, trudności w kontrolowaniu oddawania moczu czy porażenia – wymagają szybkiej diagnozy lekarskiej i badań obrazowych.

Ortopeda jest też niezbędny, gdy istnieje podejrzenie złamania, pęknięcia kości, uszkodzenia łąkotek lub więzadeł. W takich przypadkach fizjoterapeuta nie podejmie terapii bez wcześniejszej konsultacji medycznej i potwierdzenia diagnozy. Dlatwego tak ważna jest współpraca fizjoterapeuty z ortopedą.

Co mówią badania i statystyki?

Według raportu OECD Health at a Glance 2022, ponad 30% przypadków bólu pleców można skutecznie leczyć niefarmakologicznie – poprzez odpowiednio dobraną fizjoterapię i zmianę stylu życia. Badania prowadzone w Niemczech i Holandii wskazują, że pacjenci, którzy najpierw trafiają do fizjoterapeuty, rzadziej kończą z przewlekłym bólem i mają krótszy czas rekonwalescencji

*źródło: OECD, 2022; Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy, 2021). https://www.researchgate.net/publication/320669077_The_Influence_of_Patient_Choice_of_First_Provider_on_Costs_and_Outcomes_Analysis_From_a_Physical_Therapy_Patient_Registry 

Z danych Narodowego Funduszu Zdrowia wynika, że ponad 60% pacjentów z bólem kręgosłupa w Polsce w pierwszej kolejności udaje się do lekarza rodzinnego lub ortopedy. Tymczasem w wielu z tych przypadków (szczególnie bóle niespecyficzne, napięciowe) skuteczną ulgę można by uzyskać szybciej – trafiając od razu do fizjoterapeuty.

Dlaczego warto zacząć od fizjoterapii?

Fizjoterapeuci w Polsce mogą przyjmować pacjentów bez skierowania (w ramach usług prywatnych), co znacznie skraca czas oczekiwania na pierwszą konsultację. W wielu przypadkach można wdrożyć terapię już podczas pierwszej wizyty – na podstawie analizy funkcjonalnej i testów klinicznych.

Wizyta u fizjoterapeuty to nie tylko terapia, ale też profilaktyka, edukacja i strategia długofalowa. Dzięki regularnym ćwiczeniom, pracy nad nawykami i zrozumieniu mechanizmu bólu, pacjent nie tylko szybciej wraca do sprawności, ale też zmniejsza ryzyko nawrotu problemu.

Co robić, gdy boli?

Jeśli nie doszło do ostrego urazu, ale coś Cię niepokoi – warto najpierw umówić się na konsultację z fizjoterapeutą. To pierwszy, mądry krok, który pozwoli sprawdzić, czy problem da się rozwiązać na poziomie funkcjonalnym, czy może trzeba skierować się dalej.

Dobre decyzje na początku leczenia to krótsza droga do sprawności. A Twoje ciało zasługuje na to, by nie czekać na ból – tylko działać od razu, zanim się rozkręci.